Het bodemleven uitgelegd in 10 heldere punten.
| Natuurlijk ben ik dagelijks bezig met mijn passie, en dat heeft Google inmiddels goed door. Mijn news feed staat vol met artikelen over bodemleven – van vakbladen tot online magazines en van nieuwssites tot advertenties voor tuinproducten. Er lijkt een groeiend besef te ontstaan over hoe belangrijk een gezond bodemleven is. Ook om mij heen merk ik het: steeds meer mensen weten dat bodemleven verder gaat dan alleen wormen en dat het essentieel is voor een gezonde bodem, een kans die adverteerders inmiddels slim benutten. Toch lijkt de kennis voor de meesten daar op te houden. Er is een vaag idee dat bodemgezondheid iets met bodemleven te maken heeft en dat dit goed is voor planten. Soms wordt benoemd dat bacteriën en schimmels een rol hebben, maar het complete verhaal blijft onbekend. Terwijl dit verhaal in al zijn complexiteit echt prachtig en ook best begrijpelijk is. Daarom vat ik het voor je samen in 10 heldere punten: 1. Bacteriën en schimmels als grazersBacteriën en schimmels kun je zien als de grazers van de bodem, zoals zebra’s en gazellen op de Afrikaanse steppen. Ze "grazen" op organisch materiaal en gesteente, waarbij ze waardevolle voedingsstoffen opnemen. 2. Klontjes en structuurBacteriën kleven zich vast aan hun voedsel en vormen zo kleine klontjes. Schimmels verbinden deze klontjes met elkaar en zo wordt structuur in de bodem opgebouwd. 3. Rovers op de loerOrganismen zoals amoeben, flagellaten (protozoa) en nematoden spelen de rol van rovers, zoals jakhalzen, hyena’s en leeuwen. Ze voeden zich met bacteriën en schimmels. 4. Eten en gegeten wordenNet zoals hyena’s soms jakhalzen eten en leeuwen hyena’s, eten veel bodemrovers ook elkaar. Dit houdt het ecosysteem in balans. 5. Voedselkringloop voor plantenDe voedingsstoffen uit punt 1 komen pas vrij voor planten als ze door bacteriën en schimmels zijn opgenomen, en daarna door rovers worden gegeten en uitgepoept. 6. Planten delen hun energiePlanten maken uit zonlicht en CO₂ suikers en proteïnen. Een deel gebruiken ze zelf, maar een groot deel pompen ze via hun wortels de bodem in, en dat met een doel. 7. Lokmiddel voor bodemlevenDie suikers en proteïnen trekken namelijk bacteriën en schimmels naar de wortels van de plant, gevolgd door rovers. Zo verzamelt de plant een heel ecosysteem rond zijn wortels. 8. Voedingsstoffen op de juiste plekPlanten hebben niet genoeg aan suikers en proteïnen alleen. Ze hebben ook de voedingsstoffen nodig die bacteriën en schimmels verzamelen en die via de rovers precies daar worden uitgescheiden waar de plant ze met zijn wortels kan opnemen. 9. Structuur voor zuurstofDankzij de structuur die bacteriën en schimmels opbouwen uit punt 2, kan zuurstof diep in de bodem doordringen. Dit maakt de bodem minder aantrekkelijk voor ziekmakende organismen die liever in een zuurstofarme omgeving leven. 10. Bescherming tegen ziektesOrganismen die juist houden van een zuurstofrijke omgeving verdringen ziekmakende organismen, waardoor de plant beter beschermd is tegen ziektes. Ik laat hier natuurlijk een heleboel details, uitzonderingen en nuances achterwege, maar hopelijk heb je nu een duidelijker beeld van wat wordt bedoeld met ‘bodemleven’. En daarmee ook een beter begrip van waarom je compost (organisch materiaal) toevoegt aan de bodem, waarom omspitten eigenlijk geen goed idee is (maakt structuur kapot), en waarom kunstmest op een gezonde bodem niet nodig is. Dan nog iets over chemische bestrijdingsmiddelen: die richten altijd bijkomende schade aan in het bodemleven. Het is dan ook niet moeilijk om je voor te stellen dat wanneer er gaten vallen in het hierboven opgesomde web van interacties, het hele systeem dat planten voedt minder goed gaat werken. Tot slot, een gezonde bodem is niet alleen goed voor je planten, maar vormt de ruggengraat van alle landecosystemen. Van het zuiveren van water en het opslaan van CO₂ tot het ondersteunen van voedselproductie en het beschermen van biodiversiteit: elke laag en ieder organisme in de bodem draagt bij aan een stabiele en duurzame leefomgeving voor ons allemaal. Voilà, voortaan kun jij iedereen op een feestje verrassen met je bodemleven kennis! |  |